İhracatta Teslim Şekilleri Nelerdir?

Eğer dış ticaret yapıyor veya yapmayı düşünüyorsanız ihracatta teslim şekillerini mutlaka öğrenmeniz gerekmektedir. Aşağıda anlatılacak terimler sadece ülkemizde değil standartlaşmış olan tüm ülkelerce kullanılan terimlerdir. Anlatacağımız teslimat şekilleri malı satan kişinin sorumluluklarının sınırlarını belirlemektedir. Malların taşıması, sigortalanması, yüklenmesi, hasarlı mallar ve gümrük işleri gibi sorumlulukların kimde olacağını belirlemektedir.

Ticareti yapılan ürünlerin teslim şekli yaptığınız anlaşmalarda mutlaka yer almalıdır. Burada unutulmaması gereken husus ne kadar fazla sorumluluk alırsanız bunu fiyata yansıtmanız gerekliliğidir. Burada yapılacak bir hata çok büyük külfetler getirebilir. Aşağıda anlatacağımız teslim şekilleri İngilizce kelimelerin kısaltmalarıdır. Uluslararası standartlar tarafınca belirlendiğinden daha önce de belirttiğimiz gibi tüm dünyada geçerli terimlerdir.

EXW (Exworks): İşyerinde teslim: Satıcı (ihracatçı) sözleşmede belirtilen ve alıcı ile mutabık kalınan işyerinde (fabrika, depo vb.) malları alıcıya (ithalatçı) teslim eder. Teslim yeri ihracatçının ülkesindedir ve teslim ihracatla ilgili gümrükleme işlemleri yapılmadan gerçekleşir. Bu teslim şeklinde satıcının sorumluluğu anlaşılan miktardaki malı, sözleşmede belirtilen yer ve zamanda hazır ederek alıcıya teslim etmektir.  Teslimden sonra tüm sorumluluklar alıcıya geçer. Dolayısıyla alıcı, ihracat ile ilgili gümrükleme işlemlerinden ve malların teslim yerinden varış yerine kadar taşınması ve sigortasından sorumlu olup bunlarla ilgili tüm masraflar da alıcıya aittir. Bu teslim şekli satıcıya en az, alıcıya en fazla sorumluluk yükleyen teslim şeklidir.

FCA (Free Carrier): Taşıyıcıya teslim: bu teslimat şeklinde ihracatı yapan firma kendi ülkesinde malları alıcının belirlediği taşıcıya teslim edecektir. Bu teslim yeri üreticinin fabrikası veya bir gümrük olabilir. Burada ihracatçının tek sorumluluğu alıcının istediği noktada malları sağlam olarak teslim etmektir. Malların nakliye ücreti ve sigorta ücretleri hep alıcı tarafından karşılanır. Yalnızca mallar satıcıya ait bir yerde teslim alınacaksa satıcı firma malların yüklenmesinden de sorumludur.

FAS (Free Alongside Ship): Gemi yanında teslim: bu teslimat şekli, sadece deniz taşımacılığı kullanılacaksa tercih edilmektedir. Gemi yanında teslim tercih edilmişse satıcının tek sorumluluğu sattığı malları alıcının belirlediği limana ve alıcının belirlediği geminin yanına kadar getirmektir. Bundan sonra satıcının tüm sorumluluğu biter. Gümrük işlemleri dahil tüm yükleme, boşaltma, sigorta işlerinden alıcı sorumludur.

FOB (Free on Board): Gemide teslim: yine deniz taşımacılığında kullanılan bir teslimat şeklidir. Adından da anlaşılacağı gibi satıcı malları gemiye kadar teslim etmekten sorumludur. Geminin küpeştesine mallar yüklenene kadar ki işlemler satıcıya sonrası alıcıya aittir.

CFR (Cost and Freight): Navlun (taşıma masrafı) ödenmiş olarak teslim: bu teslimat şeklinde taşıma masrafını satıcı firma yüklenmektedir. Yalnız burada küçük bir detay vardır. Satıcı her ne kadar taşıma masrafını yüklenmiş olsa da sorumluluğu malları geminin küpeştesine kadardır. Mallar gemiye yüklendikten sonraki sigorta işleri, zarar ve ziyanla ilgili tüm sorumluluklar alıcıya aittir. Bu teslimat şekli de sadece deniz ticaretinde gerçekleşmektedir.

CIF (Cost, Insurance and Freight): Navlun ve sigorta masrafları ödenmiş olarak teslim: yine deniz taşımacılığı kullanan firmalar için geçerli olan bir teslimat şeklidir. CFR den farklı olarak sigorta ücretlerini de satıcı ödemek zorundadır. Satıcı alıcının adına malları sigortalar. Eğer bir risk gerçekleşirse ilgili tazminat işlemlerini alıcı yürütür. Bunun nedeni ise mallar gemi küpeştesine yüklendiği anda malların hukuki sahibi artık alıcıdır.

CPT (Carriage Paid To): Belirtilen varış yerine kadar navlunu ödenmiş olarak teslim: Burada satıcı, malları kendi seçtiği bir taşıyıcıya teslim eder ve alıcının belirttiği varış noktasına kadar taşıma masraflarını da karşılar. İthalat gümrüklemesi alıcıya aittir. Satıcının ziyan ve hasar sorumluluğu malları taşıyıcıya teslim etmesi ile biter. Bu noktadan itibaren ziyan ve hasar sorumluluğu, taşıma sigortasının yaptırılması ve sigorta bedelinin ödenmesi alıcıya aittir. Bu teslim şekli CFR’nin, deniz yolu hariç diğer taşıma türlerinde kullanılan şeklidir. Karma taşımada da (örneğin belirli bir yere kadar denizyoluyla, sonra demiryolu ve kara yoluyla gibi) CPT terimi kullanılır.

CIP (Carriage and Insurance Paid To): Navlun ve sigorta masrafları ödenmiş olarak teslim: CIF teslim şeklinin deniz yolu dışındaki taşımalarda ve karma taşımalarda kullanılan türüdür. CPT’den farkı taşıma sigortasını da satıcının yaptırması ve sigorta bedelini de satıcının ödemesidir.

DAF (Delivered at Frontier): Belirtilen sınırda teslim: Daha çok demiryolu ve karayolu taşımacılığında kullanılır. Satıcı taşıma aracını seçer, ihracat gümrük işlemlerini yapar, malları yükler, belirtilen yere kadar navlunu öder ve taşıma aracından boşaltılmamış olarak bitişik ülkenin gümrük sınırından önce olacak şekilde alıcıya teslim eder. Bu noktadan itibaren taşıma ve tüm diğer sorumluluk ve masraflar alıcıya aittir.

DES (Delivered Ex Ship): Belirtilen varış limanında gemide teslim: Burada mallar belirtilen varış limanında geminin bordasında alıcıya teslim edilmektedir. FOB, CFR ve CIF teslim şekillerinde, sigorta bedeli ödensin veya ödenmesinin teslim (malların hukuki mülkiyetinin el değiştirmesi) ilk yükleme limanında mallar küpeşteyi geçtiğinde alıcıya geçmekteydi. DES teslim şeklinde ise, malların alıcıya geçmesi varış limanında ve gemi bordasında olmaktadır. Dolayısıyla, burada varış limanına kadar tüm sorumluluk ve masraflar satıcıya aittir. Ancak teslim gemide gerçekleştiğinden boşaltma işlemleri dâhil bundan sonraki tüm işlem, sorumluluk ve masraflar alıcıya aittir. Bu terim sadece deniz taşımacılığında kullanılır.

DEQ (Delivered Ex Quay): Belirlenen varış limanında rıhtımda teslim: DES teslim şeklinden farkı varış limanında boşaltma işlemlerinin de satıcı tarafından yaptırılmasıdır. Burada teslimat mallar gemiden boşaltıldıktan sonra rıhtımda gerçekleşir. Bu terim de sadece deniz taşımacılığında kullanılır.

DDU (Delivered Duty Unpaid): Belirtilen varış yerinde gümrük vergisi ödenmeden teslim: İthalat için gümrükleme işlemleri tamamlanmamış olarak malların belirtilen varış noktasında taşıma aracından boşaltılmadan alıcıya teslim edilmesini ifade eder. Teslimat gerçekleşinceye kadar tüm sorumluluk ve masraflar satıcıya aittir. Teslimat gerçekleştikten sonra tüm sorumluluk ve masraflar alıcıya geçer. Tüm taşıma şekilleri için kullanılabilir.

DDP (Delivered Duty Paid): Belirtilen varış yerinde gümrük vergisi ödenmiş olarak teslim: Bu teslim şeklinin DDU teslim şeklinden farkı malların ithalat gümrük işlemleri tamamlanmış olarak alıcıya teslimidir. Bu teslim şekli alıcıya en az, satıcıya en fazla sorumluluk yükleyen teslim şeklidir.